พยัญชนะต้นภาษาไทยแบ่งแยกรูปแบบเสียงพยัญชนะก้องและพ่นลม ในส่วนของเสียงกักและเสียงผสมเสียดแทรก เป็นสามประเภทดังนี้ - เสียงไม่ก้อง ไม่พ่นลม
- เสียงไม่ก้อง พ่นลม
- เสียงก้อง ไม่พ่นลม
หากเทียบกับภาษาอังกฤษ โดยทั่วไปมีเสียงแบบที่สองกับสามเท่านั้น เสียงแบบที่หนึ่งพบได้เฉพาะเมื่ออยู่หลัง s ซึ่งเป็นเสียงแปรของเสียงที่สอง เสียงพยัญชนะต้นโดยรวมแบ่งเป็น 21 เสียง ตารางด้านล่างนี้บรรทัดบนคือสัทอักษรสากล บรรทัดล่างคืออักษรไทยในตำแหน่งพยัญชนะต้น (อักษรหลายตัวที่ปรากฏในช่องให้เสียงเดียวกัน) ล่างสุดอักษรโรมันตามราชบัณฑิตติญสถานนะครับ | ริมฝีปาก
ทั้งสอง | ริมฝีปากล่าง
-ฟันบน | ปุ่มเหงือก | หลังปุ่มเหงือก | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | เส้นเสียง | เสียงนาสิก | | [m]
ม m | | | [n]
ณ,น n | | | | [ŋ]
ง ng | | เสียงกัก | [p]
ป p | [pʰ]
ผ,พ,ภ ph |
บ b | | [t]
ฏ,ต t | [tʰ]
ฐ,ฑ,ฒ,ถ,ท,ธ th | [d]
ฎ,ด d | | | [k]
ก k | [kʰ]
ข,ฃ,ค,ฅ,ฆ* kh | | [ʔ]
อ** - | เสียงเสียดแทรก | | [f]
ฝ,ฟ f |
ซ,ศ,ษ,ส s | | | | | [h]
ห,ฮ h | เสียงผสมเสียดแทรก | | | | [t͡ɕ]
จ c(h) | [t͡ɕʰ]
ฉ,ช,ฌ ch | | | | เสียงรัวลิ้น | | | | [r]
ร r | | | | | เสียงเปิด | | | | | [j]
ญ,ย y | | [w]
ว w | | เสียงข้างลิ้น | | | | [l]
ล,ฬ l | | | | | * ฃ และ ฅ เลิกใช้แล้ว ดังนั้นอาจกล่าวได้ว่าภาษาไทยสมัยใหม่มีพยัญชนะเพียง 42 ตัวอักษร** อ ที่เป็นพยัญชนะต้นหมายถึงเสียงเงียบ และดังนั้นมันจึงถูกพิจารณาว่าเป็นเสียงกัก เส้นเสียง |